ਪੰਜਾਬ — ਇਹ ਨਾਮ ਹੀ ਖੁਸ਼ੀਆਂ, ਰੰਗਾਂ, ਮੌਜ-ਮਸਤੀ ਅਤੇ ਸੱਚੀ ਇਨਸਾਨੀਅਤ ਦਾ ਪ੍ਰਤੀਕ ਹੈ। ਭਾਰਤ ਦੀਆਂ ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ ਰੂਹਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਮਜ਼ਬੂਤ ਰੂਹ ਪੰਜਾਬ ਹੈ। ਜਿਵੇਂ ਭਾਰਤ ਨੂੰ “ਤਿਉਹਾਰਾਂ ਦਾ ਦੇਸ਼” ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਉਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਪੰਜਾਬ ਨੂੰ “ਖੁਸ਼ੀਆਂ ਦੀ ਧਰਤੀ” ਕਹਿਣਾ ਗਲਤ ਨਹੀਂ ਹੋਵੇਗਾ। ਪੰਜਾਬੀ ਤਿਉਹਾਰ ਸਿਰਫ ਧਾਰਮਿਕ ਨਹੀਂ, ਸਗੋਂ ਇਹ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਜੀਵਨ, ਮਿਹਨਤ, ਮੌਸਮਾਂ ਅਤੇ ਸਮਾਜਕ ਇਕਤਾ ਦੇ ਪ੍ਰਤੀਕ ਹਨ।
ਇਹੀ ਕਾਰਨ ਹੈ ਕਿ ਪੰਜਾਬੀ ਤਿਉਹਾਰਾਂ ਨੂੰ ਭਾਰਤੀ ਤਿਉਹਾਰਾਂ ਦਾ ਦਿਲ ਅਤੇ ਰੂਹ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
🎉 ਪੰਜਾਬੀ ਸੱਭਿਆਚਾਰ — ਖੁਸ਼ੀਆਂ ਦਾ ਜਸ਼ਨ
ਪੰਜਾਬ ਦੀ ਮਿੱਟੀ ਵਿੱਚ ਹੀ ਖੁਸ਼ੀ, ਦਿਲਦਾਰੀ ਅਤੇ ਇਕਤਾ ਵਸਦੀ ਹੈ। ਇਥੇ ਹਰ ਤਿਉਹਾਰ ਨੂੰ ਇੱਕ ਪਰਿਵਾਰਕ ਅਤੇ ਸਮਾਜਕ ਤਰੀਕੇ ਨਾਲ ਮਨਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਚਾਹੇ ਉਹ ਲੋਹੜੀ ਹੋਵੇ, ਵਿਸਾਖੀ, ਗੁਰਪੁਰਬ, ਤੀਜ, ਜਾਂ ਹੋਲਾ ਮਹੱਲਾ — ਹਰ ਤਿਉਹਾਰ ਵਿੱਚ ਇਕ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਦਾ ਰੰਗ ਹੈ।
ਪੰਜਾਬੀ ਲੋਕ ਮੰਨਦੇ ਹਨ ਕਿ ਜੀਵਨ ਦਾ ਹਰ ਪਲ ਮਨਾਉਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਉਹ ਤਿਉਹਾਰਾਂ ਰਾਹੀਂ ਆਪਣੀ ਧਰਤੀ ਨਾਲ, ਆਪਣੇ ਰੱਬ ਨਾਲ ਅਤੇ ਇਕ ਦੂਜੇ ਨਾਲ ਜੋੜੇ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ।
🔥 ਲੋਹੜੀ — ਸਰਦੀ ਦੀ ਅਲਵਿਦਾ, ਖੁਸ਼ੀਆਂ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ
👉 ਤਾਰੀਖ ਅਤੇ ਮਹੱਤਵ
ਲੋਹੜੀ ਹਰ ਸਾਲ 13 ਜਨਵਰੀ ਨੂੰ ਮਨਾਈ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਇਹ ਤਿਉਹਾਰ ਸਰਦੀ ਦੇ ਅੰਤ ਅਤੇ ਨਵੇਂ ਫਸਲੀ ਸੀਜ਼ਨ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦਾ ਹੈ।
👉 ਮਨਾਉਣ ਦਾ ਤਰੀਕਾ
ਰਾਤ ਨੂੰ ਅੱਗ ਦੇ ਚਰਖੇ ਜਲਾਏ ਜਾਂਦੇ ਹਨ, ਲੋਕ ਭੰਗੜਾ ਪਾਉਂਦੇ ਹਨ, ਗਾਣੇ ਗਾਂਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਗੱਜਕ, ਰੈਵੜੀ, ਮੂੰਗਫਲੀ, ਤਿਲ ਵਰਗੀਆਂ ਚੀਜ਼ਾਂ ਅੱਗ ਵਿੱਚ ਸੁੱਟੀ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ। ਇਹ ਤਿਉਹਾਰ ਨਵੇਂ ਜਨਮੇ ਬੱਚਿਆਂ ਅਤੇ ਨਵੀਂ ਵਿਆਹੀ ਜੋੜੀਆਂ ਲਈ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਮਹੱਤਵ ਰੱਖਦਾ ਹੈ।
👉 ਸੰਦੇਸ਼
ਲੋਹੜੀ ਸਾਨੂੰ ਸਿੱਖਾਉਂਦੀ ਹੈ ਕਿ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਵਿੱਚ ਹਮੇਸ਼ਾ ਗਰਮੀ (ਦਿਲ ਦੀ ਮਮਤਾ) ਬਣਾਈ ਰੱਖਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ।
🌾 ਵਿਸਾਖੀ — ਕਿਸਾਨਾਂ ਦਾ ਨਵਾਂ ਸਾਲ
👉 ਪਿਛੋਕੜ
ਵਿਸਾਖੀ ਹਰ ਸਾਲ 13 ਜਾਂ 14 ਅਪ੍ਰੈਲ ਨੂੰ ਮਨਾਈ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਇਹ ਸਿਰਫ ਫਸਲ ਕੱਟਣ ਦਾ ਤਿਉਹਾਰ ਨਹੀਂ, ਸਗੋਂ ਖਾਲਸਾ ਪੰਥ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਦਾ ਦਿਨ ਵੀ ਹੈ (1699 ਵਿੱਚ ਗੁਰੂ ਗੋਬਿੰਦ ਸਿੰਘ ਜੀ ਦੁਆਰਾ)।
👉 ਮਨਾਉਣ ਦਾ ਤਰੀਕਾ
ਕਿਸਾਨ ਆਪਣੀ ਫਸਲ ਦੀ ਕੱਟਾਈ ਕਰਕੇ ਧੰਨਵਾਦੀ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਗੁਰਦੁਆਰਿਆਂ ਵਿੱਚ ਕੀਰਤਨ, ਲੰਗਰ ਅਤੇ ਨਗਰ ਕੀਰਤਨ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਪਿੰਡਾਂ ਵਿੱਚ ਭੰਗੜਾ ਤੇ ਗਿੱਧਾ ਦੀਆਂ ਰੌਣਕਾਂ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ।
👉 ਵਿਸਾਖੀ ਦਾ ਅਰਥ
ਇਹ ਤਿਉਹਾਰ ਮਿਹਨਤ, ਧਰਮ ਅਤੇ ਸਾਂਝ ਦਾ ਪ੍ਰਤੀਕ ਹੈ। ਪੰਜਾਬੀ ਕਿਸਾਨ ਦੀ ਮਿਹਨਤ ਦਾ ਇਹ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਜਸ਼ਨ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।
🕊️ ਗੁਰਪੁਰਬ — ਰੱਬੀ ਰੌਸ਼ਨੀ ਦਾ ਜਸ਼ਨ
👉 ਅਰਥ
ਗੁਰਪੁਰਬ ਸਿੱਖ ਗੁਰੂਆਂ ਦੇ ਜਨਮ ਅਤੇ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਪੁਰਬਾਂ ਦੀ ਯਾਦ ਵਿੱਚ ਮਨਾਏ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਗੁਰਪੁਰਬ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਦਾ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਉਤਸਵ ਹੈ।
👉 ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਤਾ
ਇਸ ਦਿਨ ਨਗਰ ਕੀਰਤਨ, ਲੰਗਰ ਸੇਵਾ, ਕੀਰਤਨ ਦਰਬਾਰ, ਅਤੇ ਦੀਵੀਆਂ ਨਾਲ ਸਜਾਵਟ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਹਰ ਕੋਈ ਮਿਲ ਕੇ ਸੇਵਾ ਤੇ ਸਮਰਪਣ ਦਾ ਪਾਠ ਪੜ੍ਹਦਾ ਹੈ।
👉 ਸੰਦੇਸ਼
ਗੁਰਪੁਰਬ ਸਾਨੂੰ ਸੱਚਾਈ, ਇਕਤਾ ਅਤੇ ਸੇਵਾ ਦਾ ਸੰਦੇਸ਼ ਦਿੰਦੇ ਹਨ — ਜੋ ਪੰਜਾਬੀ ਜੀਵਨ ਦਾ ਮੂਲ ਹੈ।
🌸 ਤੀਜ ਅਤੇ ਹਰਿਆਲੀ ਤੀਜ — ਔਰਤਾਂ ਦਾ ਤਿਉਹਾਰ
ਤੀਜ ਪੰਜਾਬੀ ਔਰਤਾਂ ਲਈ ਖੁਸ਼ੀ ਦਾ ਤਿਉਹਾਰ ਹੈ। ਮੋੜੀਆਂ ਗੀਤ ਗਾਉਂਦੀਆਂ ਹਨ, ਝੂਲੇ ਪਾਉਂਦੀਆਂ ਹਨ ਅਤੇ ਸੁੰਦਰ ਰੰਗੀਨ ਕੱਪੜੇ ਪਹਿਨਦੀਆਂ ਹਨ। ਇਹ ਮਾਨਸੂਨ ਦੀ ਆਮਦ ਅਤੇ ਨਵੇਂ ਜੀਵਨ ਦੀ ਤਾਜ਼ਗੀ ਦਾ ਪ੍ਰਤੀਕ ਹੈ।
⚔️ ਹੋਲਾ ਮਹੱਲਾ — ਸ਼ੌਰਤ ਅਤੇ ਧਰਮ ਦਾ ਮੇਲਾ
ਅਨੰਦਪੁਰ ਸਾਹਿਬ ਵਿੱਚ ਹੋਲਾ ਮਹੱਲਾ ਖਾਲਸਾ ਦੀ ਸ਼ੌਰਤ ਦਾ ਪ੍ਰਤੀਕ ਹੈ। ਗੁਰੂ ਗੋਬਿੰਦ ਸਿੰਘ ਜੀ ਨੇ ਇਹ ਤਿਉਹਾਰ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ ਸੀ ਤਾਂ ਜੋ ਸਿੱਖ ਯੋਧੇ ਆਪਣੇ ਜੌਰ ਤੇ ਹੁਨਰ ਦਿਖਾ ਸਕਣ।
ਇਸ ਦੌਰਾਨ ਘੋੜਸਵਾਰੀ, ਗਤਕਾ, ਕੀਰਤਨ, ਤੇ ਲੰਗਰ ਸੇਵਾ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਇਹ ਤਿਉਹਾਰ ਸਿੱਖ ਸ਼ੌਰਤ ਅਤੇ ਸ਼ਰਧਾ ਦਾ ਪ੍ਰਤੀਕ ਹੈ।
🪔 ਦੀਵਾਲੀ — ਰੌਸ਼ਨੀ, ਪਿਆਰ ਅਤੇ ਸੱਚਾਈ ਦਾ ਤਿਉਹਾਰ
ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ ਦੀਵਾਲੀ ਨੂੰ “ਬੰਦੀ ਛੋੜ ਦਿਵਸ” ਦੇ ਤੌਰ ਤੇ ਮਨਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਦਿਨ ਗੁਰੂ ਹਰਗੋਬਿੰਦ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਗਵਾਲੀਅਰ ਕਿਲ੍ਹੇ ਤੋਂ ਕੈਦੀਆਂ ਨੂੰ ਰਿਹਾਅ ਕਰਵਾ ਕੇ ਅਮ੍ਰਿਤਸਰ ਵਾਪਸ ਆਏ ਸਨ।
ਗੁਰਦੁਆਰੇ ਰੌਸ਼ਨੀ ਨਾਲ ਸਜਾਏ ਜਾਂਦੇ ਹਨ, ਦੀਏ, ਆਤਸ਼ਬਾਜ਼ੀ, ਅਤੇ ਲੰਗਰ ਦਾ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਪ੍ਰਬੰਧ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਦਿਨ ਸੱਚਾਈ ਦੇ ਅੰਧਕਾਰ ‘ਤੇ ਜਿੱਤ ਦਾ ਪ੍ਰਤੀਕ ਹੈ।
🌺 ਮਾਘੀ — ਸ਼ਹੀਦਾਂ ਦੀ ਯਾਦ ਦਾ ਦਿਨ
ਮਾਘੀ ਉਹ ਦਿਨ ਹੈ ਜਦੋਂ ਚਾਲੀ ਮੁਕਤੇ ਨੇ ਗੁਰੂ ਗੋਬਿੰਦ ਸਿੰਘ ਜੀ ਲਈ ਆਪਣਾ ਬਲਿਦਾਨ ਦਿੱਤਾ ਸੀ। ਇਹ ਤਿਉਹਾਰ ਮੁਕਤਸਰ ਸਾਹਿਬ ਵਿੱਚ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਤੌਰ ਤੇ ਮਨਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
🧡 ਪੰਜਾਬੀ ਤਿਉਹਾਰਾਂ ਦਾ ਸਮਾਜਕ ਮਹੱਤਵ
- ਇਕਤਾ ਦਾ ਪ੍ਰਤੀਕ – ਹਰ ਤਿਉਹਾਰ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਇਕੱਠੇ ਲਿਆਉਂਦਾ ਹੈ।
- ਆਰਥਿਕ ਪ੍ਰਭਾਵ – ਤਿਉਹਾਰਾਂ ਦੌਰਾਨ ਬਾਜ਼ਾਰ, ਕਲਾ, ਤੇ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਫਲਦੀ ਹੈ।
- ਧਾਰਮਿਕ ਜੁੜਾਅ – ਗੁਰਦੁਆਰਿਆਂ ਤੇ ਮੰਦਿਰਾਂ ਵਿਚ ਭੀੜ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਆਤਮਕ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਜੋੜਦੀ ਹੈ।
- ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ ਪਛਾਣ – ਪੰਜਾਬੀ ਤਿਉਹਾਰ ਭਾਰਤ ਦੀ ਪਛਾਣ ਨੂੰ ਵਿਸ਼ਵ ਪੱਧਰ ‘ਤੇ ਮਜ਼ਬੂਤ ਕਰਦੇ ਹਨ।
💃 ਵਿਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਪੰਜਾਬੀ ਤਿਉਹਾਰਾਂ ਦੀ ਚਮਕ
ਅੱਜ ਪੰਜਾਬੀ ਤਿਉਹਾਰ ਸਿਰਫ ਭਾਰਤ ਤੱਕ ਸੀਮਿਤ ਨਹੀਂ ਰਹੇ। ਕੈਨੇਡਾ, ਯੂਕੇ, ਆਸਟ੍ਰੇਲੀਆ, ਅਮਰੀਕਾ ਆਦਿ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਪੰਜਾਬੀ ਸਮੁਦਾਏ ਵੱਲੋਂ ਵੱਡੇ ਪੱਧਰ ‘ਤੇ ਮਨਾਏ ਜਾਂਦੇ ਹਨ।
ਇਹ ਤਿਉਹਾਰ ਭਾਰਤੀ ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਨੂੰ ਵਿਦੇਸ਼ੀ ਮੰਚਾਂ ‘ਤੇ ਚਮਕਾਉਂਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਸਾਂਝ ਦਾ ਸੰਦੇਸ਼ ਦਿੰਦੇ ਹਨ।
🌞 ਪੰਜਾਬੀ ਤਿਉਹਾਰਾਂ ਦੀ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਤਾ
| ਤਿਉਹਾਰ | ਮਹੀਨਾ | ਮੁੱਖ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਤਾ | ਧਾਰਮਿਕ/ਸਮਾਜਕ ਮਹੱਤਵ |
|---|---|---|---|
| ਲੋਹੜੀ | ਜਨਵਰੀ | ਅੱਗ ਦਾ ਜਸ਼ਨ, ਭੰਗੜਾ | ਨਵੇਂ ਸੀਜ਼ਨ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ |
| ਵਿਸਾਖੀ | ਅਪ੍ਰੈਲ | ਖਾਲਸਾ ਸਾਜਨਾ, ਖੇਤੀਬਾੜੀ | ਮਿਹਨਤ ਤੇ ਧਰਮ ਦਾ ਜਸ਼ਨ |
| ਗੁਰਪੁਰਬ | ਵੱਖ ਵੱਖ | ਕੀਰਤਨ ਤੇ ਸੇਵਾ | ਧਾਰਮਿਕ ਜੁੜਾਅ |
| ਤੀਜ | ਸਾਵਣ | ਔਰਤਾਂ ਦਾ ਖੁਸ਼ੀ ਭਰਿਆ ਤਿਉਹਾਰ | ਪ੍ਰਕ੍ਰਿਤੀ ਤੇ ਨਾਰੀ ਸ਼ਕਤੀ |
| ਹੋਲਾ ਮਹੱਲਾ | ਮਾਰਚ | ਯੋਧਾ ਕਲਾ, ਸੇਵਾ | ਸ਼ੌਰਤ ਤੇ ਧਰਮ |
| ਦੀਵਾਲੀ | ਅਕਤੂਬਰ/ਨਵੰਬਰ | ਰੌਸ਼ਨੀ ਤੇ ਸੱਚਾਈ | ਬੰਦੀ ਛੋੜ ਦਿਵਸ |
❤️ ਪੰਜਾਬੀ ਤਿਉਹਾਰਾਂ ਤੋਂ ਮਿਲਦੇ ਜੀਵਨ ਸਬਕ
- ਮਿਹਨਤ ਦਾ ਆਦਰ ਕਰੋ — ਵਿਸਾਖੀ ਸਿਖਾਉਂਦੀ ਹੈ ਕਿ ਮਿਹਨਤ ਦਾ ਫਲ ਮਿੱਠਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।
- ਇਕਤਾ ਤੇ ਪਿਆਰ — ਲੋਹੜੀ ਤੇ ਗੁਰਪੁਰਬ ਸਾਨੂੰ ਮਿਲ ਕੇ ਰਹਿਣ ਦੀ ਸਿੱਖ ਦਿੰਦੇ ਹਨ।
- ਧਰਮ ਤੇ ਸ਼ਰਧਾ — ਹੋਲਾ ਮਹੱਲਾ ਤੇ ਮਾਘੀ ਸਾਨੂੰ ਸ਼ੌਰਤ ਤੇ ਧਰਮ ਨਾਲ ਜੁੜੇ ਰਹਿਣ ਦੀ ਪ੍ਰੇਰਣਾ ਦਿੰਦੇ ਹਨ।
- ਨਾਰੀ ਦਾ ਆਦਰ — ਤੀਜ ਤਿਉਹਾਰ ਨਾਰੀ ਸ਼ਕਤੀ ਦਾ ਜਸ਼ਨ ਹੈ।
- ਸੇਵਾ ਤੇ ਸਮਰਪਣ — ਹਰ ਗੁਰਪੁਰਬ ਸੇਵਾ ਦੀ ਮਹਾਨਤਾ ਦੱਸਦਾ ਹੈ।
🌍 ਪੰਜਾਬੀ ਤਿਉਹਾਰਾਂ ਦਾ ਗਲੋਬਲ ਪ੍ਰਭਾਵ
ਭਾਰਤੀ ਤਿਉਹਾਰਾਂ ਵਿੱਚ ਪੰਜਾਬੀ ਰੰਗ ਸਭ ਤੋਂ ਚਮਕਦਾਰ ਹੈ। ਪੰਜਾਬੀ ਸੰਗੀਤ, ਗਾਣੇ, ਭੰਗੜਾ ਅਤੇ ਖਾਣ-ਪੀਣ ਨੇ ਵਿਸ਼ਵ ਪੱਧਰ ‘ਤੇ ਪੰਜਾਬੀ ਤਿਉਹਾਰਾਂ ਨੂੰ ਖਾਸ ਪਛਾਣ ਦਿੱਤੀ ਹੈ।
ਅੱਜ ਵਿਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਵੀ ਲੋਹੜੀ, ਵਿਸਾਖੀ ਅਤੇ ਗੁਰਪੁਰਬ ਦਾ ਉਤਸਾਹ ਉਹਨਾ ਹੀ ਹੈ ਜਿਵੇਂ ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ। ਇਹੀ ਦਿਲਦਾਰੀ ਅਤੇ ਖੁਸ਼ਮਿਜਾਜੀ ਪੰਜਾਬੀਆਂ ਨੂੰ “ਭਾਰਤ ਦੀ ਧੜਕਣ” ਬਣਾਉਂਦੀ ਹੈ।
🕊️ ਨਤੀਜਾ
ਪੰਜਾਬੀ ਤਿਉਹਾਰ ਸਿਰਫ ਰਿਵਾਜ ਨਹੀਂ — ਇਹ ਜੀਵਨ ਦਾ ਤਰੀਕਾ ਹਨ। ਇਹ ਤਿਉਹਾਰ ਸਾਨੂੰ ਸਿੱਖਾਉਂਦੇ ਹਨ ਕਿ ਖੁਸ਼ੀ, ਪਿਆਰ, ਇਕਤਾ ਅਤੇ ਸੇਵਾ ਨਾਲ ਜੀਵਨ ਸੁੰਦਰ ਬਣਦਾ ਹੈ।
ਇਹੀ ਕਾਰਨ ਹੈ ਕਿ ਜਦੋਂ ਭਾਰਤ ਦੇ ਤਿਉਹਾਰਾਂ ਦੀ ਗੱਲ ਹੁੰਦੀ ਹੈ, ਤਦ ਪੰਜਾਬੀ ਤਿਉਹਾਰਾਂ ਨੂੰ “ਭਾਰਤੀ ਮਨਾਓਂ ਦਾ ਦਿਲ” ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
