ਦਾਜ ਦੀ ਸੱਮਸਿਆ ਤੇ ਲੇਖ | Daj di Samasya Lekh in Punjabi

Punjabi Essay on “ਦਾਜ ਦੀ ਸਮੱਸਿਆ”, “Dahej Ki Samasya” “Daj di Samsya” Punjabi Essay for Class 10, Class 11, 12, B.A Students and Competitive Examinations.

Punjabistory ਵਿੱਚ ਤੁਹਾਡਾ ਸਵਾਗਤ ਹੈ ਅੱਜ ਪੰਜਾਬੀ ਲੇਖਾਂ ਦੀ ਸੂਚੀ ਵਿੱਚੋਂ ਅਸੀਂ Punjabi Essay on “Dahej Ki Samasya”, “ਦਾਜ ਦੀ ਸਮੱਸਿਆ”, Punjabi Essay for Class 10, Class 12 ,B.A Students and Competitive Examinations ਬਾਰੇ ਪੜਾਂਗੇ।

ਮੁਖਬੰਧ ਦਾਜ ਦੀ ਸੱਮਸਿਆ 

ਮਨੁੱਖ ਪਰਮਾਤਮਾ ਦੀ ਰਚਨਾ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਸਮਾਜਿਕ ਪ੍ਰਾਣੀ  ਹੈ। ਮਨੁੱਖੀ ਸਮਾਜ ਵਿੱਚ ਦੋ ਨਸਲਾਂ ਹਨ: ਇੱਕ ਮਰਦ ਅਤੇ ਦੂਜੀ ਔਰਤ। ਅਤੇ ਦੋਵੇਂ ਇੱਕ ਦੂਜੇ ਤੋਂ ਬਿਨਾਂ ਅਧੂਰੇ ਹਨ। ਹਰ ਕਿਸੇ ਨੂੰ ਵਿਆਹੁਤਾ ਜੀਵਨ ਜਿਉਣ ਦਾ ਹੱਕ ਹੈ। ਵਿਆਹੁਤਾ ਜੀਵਨ ਤਾਂ ਹੀ ਸੁਖੀ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਜਦੋਂ ਔਰਤ ਅਤੇ ਮਰਦ ਪਿਆਰ ਨਾਲ ਬੱਝੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਦੁਨੀਆ ਦੇ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਦੇਸ਼ਾਂ, ਖਾਸ ਕਰਕੇ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਜਨਤਕ ਵਿਆਹ ਆਮ ਹਨ। ਇਸ ਲਈ ਇਹ ਲਗਭਗ ਹਰ ਕਿਸੇ ਦੇ ਜੀਵਨ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਸਮਾਜਿਕ ਲੋੜ ਹੈ। ਜਦੋਂ ਪੁੱਤਰ ਅਤੇ ਧੀ ਖਾਸ ਉਮਰ ਵਿੱਚ ਪਹੁੰਚ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ਤਾਂ ਮਾਪੇ ਵਿਆਹ ਦਾ ਪ੍ਰਬੰਧ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਵਿਆਹ ਇੱਕ ਪਵਿੱਤਰ ਸਮਾਜਿਕ ਕਾਰਜ ਹੈ। ਇਹ ਕੰਮ ਹਰ ਥਾਂ ਕੁਝ ਸਮਾਜਕ ਰੀਤੀ-ਰਿਵਾਜਾਂ ਅਤੇ ਪਰੰਪਰਾਵਾਂ ਅਨੁਸਾਰ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਰੀਤੀ-ਰਿਵਾਜਾਂ ਦੇ ਪ੍ਰਭਾਵ ਹੇਠ ਵਿਆਹ ਸਮੇਂ ਦਾਜ ਲੈਣਾ ਅਤੇ ਦੇਣਾ ਪ੍ਰਚਲਿਤ ਹੁੰਦਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਪਰ ਅਫ਼ਸੋਸ ਦੀ ਗੱਲ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਘਿਣਾਉਣੀ ਦਾਜ ਪ੍ਰਥਾ ਭਾਰਤੀ ਸਮਾਜਿਕ ਜੀਵਨ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਗੰਭੀਰ ਸਮੱਸਿਆ ਬਣ ਗਈ ਹੈ।

ਦਾਜ ਦਾ ਸਰੂਪ ਅਤੇ ਇਤਿਹਾਸ

ਇਤਿਹਾਸ ਦੇ ਅਧਿਐਨ ਤੋਂ ਪਤਾ ਲੱਗਦਾ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਪ੍ਰਥਾ ਪੁਰਾਣੇ ਸਮਿਆਂ ਵਿਚ ਪ੍ਰਚਲਿਤ ਸੀ। ਮੱਧ ਯੁੱਗ ਵਿੱਚ, ਰਾਜੇ ਅਤੇ ਰਾਣੀਆਂ ਆਪਣੀਆਂ ਧੀਆਂ ਦੇ ਵਿਆਹ ਵਿੱਚ ਦਾਜ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਸਾਰੀ ਜਾਇਦਾਦ ਦਿੰਦੇ ਸਨ। ਉਸ ਸਮੇਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਬਾਅ ਹੇਠ ਆ ਕੇ ਜਾਂ ਮਜਬੂਰ ਹੋ ਕੇ ਦਾਜ ਨਹੀਂ ਦਿੱਤਾ ਜਾਂਦਾ ਸੀ । ਜਿਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਉਸ ਸਮੇਂ ਦੇ ਸਮਾਜ ਅਤੇ ਅੱਜ ਦੇ ਸਮਾਜ ਵਿੱਚ ਫਰਕ ਹੈ, ਉਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦਾਜ ਵਿੱਚ ਵੀ ਬਹੁਤ ਫਰਕ ਹੈ। ਅੱਜ ਦੇ ਸਮਾਜ ਵਿੱਚ ਲੜਕੇ  ਦੀ ਵਿਦਿਅਕ ਯੋਗਤਾ, ਰੁਜ਼ਗਾਰ ਅਤੇ ਇੱਜ਼ਤ ਨੂੰ ਦੇਖ ਕੇ ਹੀ ਦਾਜ ਦਿੱਤਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ।

ਦਾਜ ਦੀ ਸੱਮਸਿਆ ਇੱਕ ਸਮਾਜਿਕ ਬਿਮਾਰੀ ਹੈ

ਦਾਜ ਨੂੰ ਹੁਣ ਭਾਰਤੀ ਸਮਾਜ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਸਮਾਜਿਕ ਬਿਮਾਰੀ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਜਿਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਬੀਮਾਰੀ ਸਰੀਰ ਨੂੰ ਨਸ਼ਟ ਕਰ ਦਿੰਦੀ ਹੈ, ਉਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦਾਜ ਸਮਾਜ ਨੂੰ ਹੌਲੀ-ਹੌਲੀ ਕਮਜ਼ੋਰ ਅਤੇ ਤਬਾਹ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਦਾਜ ਦੀ ਕਮੀ ਜਾਂ ਦਾਜ ਮਨਚਾਹਿਆ ਨਾ ਹੋਣ ਕਾਰਨ ਨਵ-ਵਿਆਹੁਤਾਵਾਂ ਦੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਵਿੱਚ ਕਈ ਤੂਫ਼ਾਨ ਆਉਂਦੇ ਹਨ। ਹਰ ਰੋਜ਼ ਅਖਬਾਰਾਂ ਵਿੱਚ ਅਣਗਿਣਤ ਨਵੀ ਵਿਆਹੀ ਲੜਕੀਆਂ ਦੀ ਮੌਤ ਦੀਆਂ ਖਬਰਾਂ ਛਪ ਰਹੀਆਂ ਹਨ। ਕੋਈ ਵੀ ਦਿਨ ਅਜਿਹਾ ਨਹੀਂ ਜਾਂਦਾ ਜਦੋਂ ਅਸੀਂ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਔਰਤਾਂ ਵਿਰੁੱਧ ਦਾਜ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਹਿੰਸਾ ਬਾਰੇ ਨਾ ਸੁਣਿਆ ਹੋਵੇ।

ਅੱਜ-ਕੱਲ੍ਹ ਵਿਆਹ ਇੱਕ ਵਪਾਰ ਬਣ ਗਿਆ ਹੈ। ਲੜਕੀ ਦੀ ਪੜ੍ਹਾਈ , ਗੁਣ ਅਤੇ ਯੋਗਤਾ ਨੂੰ ਦਾਜ ਤੋਂ ਘੱਟ ਸਮਝਿਆ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਲਾੜੇ ਦੀ ਮਹੱਤਤਾ ਅਤੇ ਸ਼ਖਸੀਅਤ ਨੂੰ ਦਾਜ ਵਿੱਚ ਖਰੀਦਿਆ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਸਮੂਹਿਕ ਤੌਰ ‘ਤੇ, ਦਾਜ ਨੇ ਭਾਰਤੀ ਜਨਤਕ ਜੀਵਨ ਵਿੱਚ ਅਸ਼ਾਂਤੀ ਦਾ ਮਾਹੌਲ ਪੈਦਾ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਅਸਲ ਵਿੱਚ ਦਾਜ ਆਰਥਿਕ ਅਤੇ ਮਾਨਸਿਕ ਪੀੜਾ ਦਾ ਕਾਰਨ ਹੈ। ਇਸ ਲਈ ਦਾਜ ਨੂੰ ਭਾਰਤੀ ਸਮਾਜ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਬਿਮਾਰੀ ਜਾਂ ਨੁਕਸ ਕਹਿਣਾ ਗੈਰ-ਵਾਜਬ ਨਹੀਂ ਹੈ।

ਦਾਜ ਦੀ ਸੱਮਸਿਆ ਫੈਲਣ ਦਾ ਕਾਰਨ

ਦਾਜ ਪ੍ਰਥਾ ਦੇ ਫੈਲਣ ਦੇ ਕਈ ਕਾਰਨ ਹਨ। ਹੁਣ ਭਾਰਤੀ ਹੌਲੀ-ਹੌਲੀ ਅਧਿਆਤਮਿਕਤਾ, ਨੈਤਿਕਤਾ ਅਤੇ ਕੁਰਬਾਨੀ ਤੋਂ ਦੂਰ ਹੁੰਦੇ ਜਾ ਰਹੇ ਹਨ। ਅੱਜ ਕੱਲ੍ਹ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਭਾਰਤੀ ਇੱਕ ਪਦਾਰਥਵਾਦੀ ਸੰਸਾਰ ਵਿੱਚ ਦਾਖਲ ਹੋ ਗਏ ਹਨ, ਜਿੱਥੇ ਪੈਸੇ ਦੀ ਕੀਮਤ ਉੱਤੇ ਜ਼ੋਰ ਦਿੱਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਨਜ਼ਰੀਏ ਤੋਂ ਦਾਜ ਦਾ ਦੇਣਾ ਲੈਣਾ ਵੱਧ ਰਿਹਾ ਹੈ । ਦਾਜ ਛੂਤ ਦੀਆਂ ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਵਾਂਗ ਹੈ। ਜੋ ਆਪਣੀਆਂ ਧੀਆਂ ਲਈ ਦਾਜ ਦਿੰਦੇ ਹਨ, ਉਹ ਆਪਣੇ ਪੁੱਤਰਾਂ ਲਈ ਦਾਜ ਦੀ ਮੰਗ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਨੂੰ ਮਨੁੱਖਤਾ ਦੀ ਘਾਟ ਕਹਿਣਾ ਉਚਿਤ ਹੋਵੇਗਾ। ਐਸ਼ੋ-ਆਰਾਮ ਦੀਆਂ ਵਸਤਾਂ ਦੇ ਫਾਇਦੇ ਦਾਜ ਨਾਲ ਜੋੜ ਦਿੱਤੇ ਗਏ ਹਨ। ਖਾਸ ਕਰਕੇ ਸੁਸਤ ਸਰਕਾਰੀ ਨਿਯਮਾਂ ਕਾਰਨ ਦਾਜ ਦਾ ਪ੍ਰਸਾਰ ਵਧ ਰਿਹਾ ਹੈ।

ਦਾਜ ਦੇ ਕ਼ਾਨੂਨ ਵਿੱਚ ਸੁਧਾਰ ਦੀ ਲੋੜ ਹੈ

ਦਾਜ ਭਾਰਤੀਆਂ ਲਈ ਇੱਕ ਸਰਾਪ ਤੋਂ ਵੱਧ ਕੁਝ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਕਿ ਇਹ ਹੋਰ ਖ਼ਤਰਨਾਕ ਬਣ ਜਾਵੇ, ਇਸ ਨੂੰ ਖ਼ਤਮ ਕਰਨ ਦੀ ਲੋੜ ਹੈ। ਇਸ ਦੇ ਖਾਤਮੇ ਲਈ ਲਗਾਤਾਰ ਯਤਨ ਕੀਤੇ ਜਾਣ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ ਕੋਈ ਕਾਰਵਾਈ ਨਹੀਂ ਹੋਈ। ਭਾਰਤ ਆਬਾਦੀ ਦੇ ਲਿਹਾਜ਼ ਨਾਲ ਦੁਨੀਆ ਦਾ ਦੂਜਾ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਦੇਸ਼ ਹੈ। ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਲੋਕਤੰਤਰੀ ਸ਼ਾਸਨ ਲਈ ਇੱਕ ਚੰਗੀ ਗੱਲ ਹੈ ਪਰ ਦਾਜ ਦੀ ਸੱਮਸਿਆ ਸਾਡੇ ਦੇਸ਼ ਦੀ ਸ਼ਾਨ ‘ਤੇ ਇੱਕ ਧੱਬਾ ਜ਼ਰੂਰ ਹੈ। ਦਲੇਰ ਵਿਅਕਤੀਆਂ, ਸੁਧਾਰਕਾਂ ਅਤੇ ਪ੍ਰਬੰਧਕਾਂ ਦੇ ਸਾਂਝੇ ਯਤਨਾਂ ਨਾਲ ਇਸ ਤੋਂ ਬਚਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਅੱਜ ਦੇ ਸਮਾਜ ਵਿੱਚ ਦਾਜ ਦੇ ਖਿਲਾਫ ਬੋਲਣਾ ਇੱਕ ਜਾਇਜ਼ ਅਤੇ ਕੌਮੀ ਚੁਣੌਤੀ ਹੈ।

ਦਾਜ ਪ੍ਰਥਾ ਨੂੰ ਖਤਮ ਕਰਨ ਲਈ ਚੁੱਕੇ ਗਏ ਕਦਮ:

ਭਾਰਤ ਦਹੇਜ-ਆਜ਼ਾਦੀ ਦੇ ਸੰਘਰਸ਼ ਦਾ ਪ੍ਰਤੀਕ ਰਿਹਾ ਹੈ: ਪਰ ਇਹ ਨਾ ਤਾਂ ਖ਼ਤਮ ਹੋਇਆ ਹੈ ਅਤੇ ਨਾ ਹੀ ਸਫ਼ਲ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਕੇਂਦਰ ਅਤੇ ਰਾਜ ਪੱਧਰ ‘ਤੇ ਦਾਜ ਦੇ ਖਾਤਮੇ ਲਈ ਕੁਝ ਕਦਮ ਚੁੱਕੇ ਗਏ ਹਨ। ਦਾਜ ਦੇ ਮੁੱਦੇ ਨੂੰ ਦੂਰ ਕਰਕੇ ਸਮਾਜ ਨੂੰ ਸਹੀ ਦਿਸ਼ਾ ਦੇਣ ਲਈ ‘ਦਾਜ ਰੋਕੂ ਕਾਨੂੰਨ’ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ। ਸਿੱਟੇ ਵਜੋਂ ਕਈ ਅਪਰਾਧੀਆਂ ਦੇ ਗੁੰਡਾਗਰਦੀ ਸਾਹਮਣੇ ਆ ਚੁੱਕੀ ਹੈ। ਦਾਜ ਰੋਕੂ ਕਾਨੂੰਨ 1961 ਵਿੱਚ ਪਾਸ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਇਸ ਕਾਨੂੰਨ ਤਹਿਤ ਦਾਜ ਲੈਣਾ ਅਤੇ ਦਾਜ ਦੇਣਾ ਅਪਰਾਧ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਕਾਨੂੰਨ ਦੀ ਉਲੰਘਣਾ ਕਰਨ ‘ਤੇ ਕੈਦ ਅਤੇ ਜੁਰਮਾਨਾ ਦੋਵਾਂ ਦੀ ਵਿਵਸਥਾ ਹੈ। ਸਮੇਂ ਦੇ ਨਾਲ ਦਾਜ ਕਾਨੂੰਨ ਬਦਲਿਆ ਹੈ। ਕਈ ਨਵੇਂ ਕਾਨੂੰਨ ਬਣਾਏ ਗਏ ਹਨ।

ਦਾਜ ਦੀ ਸੱਮਸਿਆ ਨੂੰ ਕਿਵੇਂ ਖਤਮ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ? 

ਅਸਲ ਵਿਚ ਦਾਜ ਪ੍ਰਥਾ ਨੂੰ ਖਤਮ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਸਭ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ, ਦੇਸ਼ ਭਰ ਵਿੱਚ ਸਿੱਖਿਆ ਦਾ ਪ੍ਰਸਾਰ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ। ਜੇਕਰ ਸਿੱਖਿਆ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਪੇਂਡੂ ਲੜਕੀਆਂ ਅਤੇ ਲੜਕਿਆਂ ਤੱਕ ਚੰਗੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਪਹੁੰਚ ਜਾਵੇਗੀ ਤਾਂ ਦਾਜ ਪ੍ਰਥਾ ਨੂੰ ਦੂਰ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਕ੍ਰਾਂਤੀਕਾਰੀ ਤਬਦੀਲੀ ਸੰਭਵ ਹੋਵੇਗੀ। ਦਾਜ ਪ੍ਰਥਾ ਨੂੰ ਖਤਮ ਕਰਨ ਲਈ ਸਹੀ ਲੋਕ ਚੇਤਨਾ ਅਤੇ ਲੋਕ ਰਾਇ ਪੈਦਾ ਕਰਨ ਦੀ ਲੋੜ ਹੈ। ਇਸ ਲਈ ਲੋਕ ਲਹਿਰ ਦੀ ਭੂਮਿਕਾ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ। ਦਾਜ ਦੇ ਖਿਲਾਫ ਪ੍ਰਚਾਰ ਅਤੇ ਪ੍ਰਸਾਰ ਦੀ ਲੋੜ ਹੈ। ਇਸ ਸਬੰਧੀ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਸਵੈ-ਸੇਵੀ ਸੰਸਥਾਵਾਂ ਦੀ ਵੱਡੀ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰੀ ਹੈ। ਦਾਜ ਪ੍ਰਥਾ ਨੂੰ ਦੂਰ ਕਰਨ ਲਈ ਅਖ਼ਬਾਰਾਂ, ਰੇਡੀਓ ਅਤੇ ਟੈਲੀਵਿਜ਼ਨ ਨੂੰ ਅਹਿਮ ਭੂਮਿਕਾ ਨਿਭਾਉਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ। ਦਾਜ ਦੇ ਖਾਤਮੇ ਲਈ ਇਸਤਰੀ ਅੰਦੋਲਨ ਅਤੇ ਜਾਗਰੂਕਤਾ ਦੀ ਬਹੁਤ ਲੋੜ ਹੈ।

ਆਖ਼ਿਰੀ ਸ਼ਬਦ 

ਜਦੋਂ ਤੱਕ ਦਾਜ ਪ੍ਰਥਾ ਦੇ ਖਿਲਾਫ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਜਾਗਰੂਕ ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ, ਇਹ ਸਾਡੇ ਸਮਾਜ ਨੂੰ ਨੁਕਸਾਨ ਪਹੁੰਚਾਉਂਦਾ ਰਹੇਗਾ। ਦਾਜ ਕਾਰਨ ਪਰਿਵਾਰਕ ਜੀਵਨ ਵਿੱਚ ਅਸ਼ਾਂਤੀ ਆ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਭਾਰਤ ਦੇ ਸਾਬਕਾ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਪੰਡਿਤ ਨਹਿਰੂ ਨੇ ਦਾਜ ਪ੍ਰਥਾ ਨੂੰ ਦੇਖ ਕੇ ਇੱਕ ਗੱਲ ਕਹੀ ਸੀ, “ਇਹ ਸਮਾਜਿਕ ਰੀਤਾਂ ਭਾਰਤ ਨੂੰ ਗਰੀਬੀ ਵੱਲ ਲੈ ਜਾਣਗੀਆਂ।” ਜੇਕਰ ਅੱਜ ਦੀ ਨੌਜਵਾਨ ਪੀੜ੍ਹੀ ਇਸ ਪ੍ਰਥਾ ਦੇ ਮਾੜੇ ਪ੍ਰਭਾਵਾਂ ਨੂੰ ਸਮਝੇਗੀ ਅਤੇ ਮਾਪਿਆਂ ਨੂੰ ਦਾਜ-ਰਹਿਤ ਵਿਆਹ ਦੀ ਸਲਾਹ ਦੇਵੇਗੀ।

ਉੱਮੀਦ ਹੈ ਤੁਹਾਨੂੰ ਇਹ ਪੰਜਾਬੀ ਲੇਖ ਦਾਜ ਦੀ ਸਮੱਸਿਆ ਜਾਂ Dahej Ki Samasya or Daj di Samsya in punjabi and Dowry Esssay on Punjabi. Eh Lekh Class 9, Class 10, Class 11 and Class 12 waste bahut hi faydemand labhkari hai . 

Sharing Is Caring:

Leave a comment