Nobel Prize: ਨੋਬਲ ਪੁਰਸਕਾਰ ਕਦੋਂ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਇਆ ਸੀ?

ਨੋਬਲ ਪੁਰਸਕਾਰ (Nobel Prize) ਦਾ ਐਲਾਨ ਹੋ ਗਿਆ ਹੈ ਅਤੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਪੁਰਸਕਾਰਾਂ ਦੀ ਚਰਚਾ ਇਕ ਵਾਰ ਫਿਰ ਤੋਂ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਗਈ ਹੈ, ਅਜਿਹੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਲੋਕ ਹੋਣਗੇ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਇਸ ਪੁਰਸਕਾਰ ਬਾਰੇ ਕੁਝ ਜਾਣਕਾਰੀ ਨਹੀਂ ਹੋਵੇਗੀ, ਇਸ ਲਈ ਅੱਜ ਅਸੀਂ ਤੁਹਾਨੂੰ ਇਸ ਬਾਰੇ ਵਿਸਥਾਰ ਨਾਲ ਦੱਸਦੇ ਹਾਂ ਕਿ ਇਹ ਪੁਰਸਕਾਰ ਕੀ ਹਨ, ਕਿਵੇਂ ਹਨ? ਉਹਨਾਂ ਨੇ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ, ਜੇਤੂਆਂ ਨੂੰ ਇਨਾਮ ਵਜੋਂ ਕੀ ਮਿਲਦਾ ਹੈ, ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਚੋਣ ਕਿਵੇਂ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਆਓ ਨੋਬਲ ਪ੍ਰਾਈਜ਼ ਬਾਰੇ ਪੜ੍ਹਦੇ ਹਾਂ। ..

ਜਾਣੋ ਕੀ ਹੈ ਨੋਬਲ ਪੁਰਸਕਾਰ

ਤੁਹਾਨੂੰ ਦੱਸ ਦੇਈਏ ਕਿ ਨੋਬਲ (Nobel Prize) ਦੁਨੀਆ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਕਾਰੀ ਪੁਰਸਕਾਰ ਹੈ ਅਤੇ ਹਰ ਸਾਲ ਛੇ ਸ਼੍ਰੇਣੀਆਂ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਨਦਾਰ ਪ੍ਰਾਪਤੀਆਂ ਲਈ ਦਿੱਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਪੁਰਸਕਾਰ ਨੇ ਸਾਲਾਂ ਦੌਰਾਨ ਮਨੁੱਖਜਾਤੀ ਨੂੰ ਬਹੁਤ ਲਾਭ ਪਹੁੰਚਾਇਆ ਹੈ। ਇਹ ਪੁਰਸਕਾਰ ਮੁੱਖ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਭੌਤਿਕ ਵਿਗਿਆਨ, ਰਸਾਇਣ ਵਿਗਿਆਨ, ਸਰੀਰ ਵਿਗਿਆਨ ਜਾਂ ਦਵਾਈ, ਸਾਹਿਤ ਅਤੇ ਸ਼ਾਂਤੀ ਵਿੱਚ ਵਧੀਆ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨ ਕਰਨ ਵਾਲਿਆਂ ਨੂੰ ਦਿੱਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਨੋਬਲ ਸ਼ਾਂਤੀ ਪੁਰਸਕਾਰ ਉਸ ਵਿਅਕਤੀ ਜਾਂ ਸੰਸਥਾ ਨੂੰ ਦਿੱਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਜਿਸ ਨੇ ਦੋਸਤੀ ਨੂੰ ਵਧਾਉਣ, ਘਰੇਲੂ ਤਣਾਅ ਘਟਾਉਣ ਅਤੇ ਕਈ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਂਤੀ ਨੂੰ ਉਤਸ਼ਾਹਿਤ ਕਰਨ ਲਈ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਜਾਂ ਸਭ ਤੋਂ ਵਧੀਆ ਕੰਮ ਕੀਤਾ ਹੈ।

ਜੀ ਹਾਂ, ਅਸਲ ਵਿੱਚ 1968 ਵਿੱਚ ਅਰਥ ਸ਼ਾਸਤਰ ਦਾ ਨੋਬਲ ਪੁਰਸਕਾਰ ਵੀ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਅਵਾਰਡ ਦਾ ਅਧਿਕਾਰਤ ਨਾਮ ਅਲਫਰੇਡ ਨੋਬਲ ਦੀ ਯਾਦ ਵਿੱਚ ਆਰਥਿਕ ਵਿਗਿਆਨ ਵਿੱਚ Sveriges Riksbank Prize ਹੈ। ਇਹ ਨੋਬਲ ਪੁਰਸਕਾਰ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਇਹ ਸਵੀਡਨ ਦੇ ਕੇਂਦਰੀ ਬੈਂਕ Sveriges Riksbank ਦੁਆਰਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।

ਨੋਬਲ ਪੁਰਸਕਾਰ ਕਦੋਂ ਅਤੇ ਕਿਵੇਂ ਸਥਾਪਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ?

ਦਰਅਸਲ, 27 ਨਵੰਬਰ, 1895 ਨੂੰ, ਸਵੀਡਿਸ਼ ਭੌਤਿਕ ਵਿਗਿਆਨੀ ਅਲਫ੍ਰੇਡ ਨੋਬਲ (Alferd Nobel) ਨੇ ਆਪਣੀ ਆਖਰੀ ਵਸੀਅਤ ਅਤੇ ਵਸੀਅਤ ਤਿਆਰ ਕੀਤੀ ਸੀ। ਇਹ ਲਿਖਿਆ ਗਿਆ ਸੀ ਕਿ ਉਸਦੀ ਦੌਲਤ ਦਾ ਵੱਡਾ ਹਿੱਸਾ ਸ਼ਾਂਤੀ, ਸਾਹਿਤ, ਸਰੀਰ ਵਿਗਿਆਨ ਜਾਂ ਦਵਾਈ, ਭੌਤਿਕ ਵਿਗਿਆਨ ਅਤੇ ਰਸਾਇਣ ਵਿਗਿਆਨ ਦੇ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਵਿਅਕਤੀਆਂ ਨੂੰ ਇਨਾਮਾਂ ਲਈ ਦਿੱਤਾ ਜਾਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਨੋਬਲ ਪੁਰਸਕਾਰ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਹੋਈ।

ਜਾਣਕਾਰੀ ਲਈ ਤੁਹਾਨੂੰ ਦੱਸ ਦੇਈਏ ਕਿ ਨੋਬਲ ਇੱਕ ਸਵੀਡਿਸ਼ ਖੋਜੀ, ਵਿਗਿਆਨੀ ਅਤੇ ਇੰਜੀਨੀਅਰ ਸਨ। ਉਹ ਮੁੱਖ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਡਾਇਨਾਮਾਈਟ ਦੇ ਉਤਪਾਦਨ ਲਈ ਜਾਣੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਉਸਦਾ ਜਨਮ 21 ਅਕਤੂਬਰ 1833 ਨੂੰ ਸਟਾਕਹੋਮ, ਸਵੀਡਨ ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਉਹ ਬਹੁ-ਭਾਸ਼ਾਈ ਸੀ ਅਤੇ ਕਵਿਤਾ ਅਤੇ ਨਾਟਕ ਨੂੰ ਪਿਆਰ ਕਰਦਾ ਸੀ। ਉਸ ਸਮੇਂ, ਨੋਬਲ ਦੇ ਵਿਚਾਰਾਂ ਨੂੰ ਅਗਾਂਹਵਧੂ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਸੀ ਅਤੇ ਉਸਨੇ ਸ਼ਾਂਤੀਪੂਰਨ ਮਾਮਲਿਆਂ ਵਿੱਚ ਦਿਲਚਸਪੀ ਦਿਖਾਈ। 1896 ਵਿੱਚ ਉਸਦੀ ਮੌਤ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਉਸਦੀ ਜਾਇਦਾਦ ਦਾ ਇੱਕ ਵੱਡਾ ਹਿੱਸਾ ਨੋਬਲ ਪੁਰਸਕਾਰਾਂ ਦੀਆਂ ਪੰਜ ਸ਼੍ਰੇਣੀਆਂ ਸਥਾਪਤ ਕਰਨ ਲਈ ਵਰਤਿਆ ਗਿਆ ਸੀ।

ਪਹਿਲਾ ਨੋਬਲ ਇਨਾਮ

ਅਜਿਹੀ ਹਾਲਤ ਵਿਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਇੱਛਾ ਅਨੁਸਾਰ ਨੋਬਲ ਪੁਰਸਕਾਰ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ ਗਿਆ। ਤੁਹਾਨੂੰ ਦੱਸ ਦੇਈਏ ਕਿ ਪਹਿਲਾ ਨੋਬਲ ਪੁਰਸਕਾਰ 10 ਦਸੰਬਰ 1901 ਨੂੰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਇਨਾਮੀ ਰਾਸ਼ੀ ਵਧ ਰਹੀ ਹੈ। ਤੁਹਾਨੂੰ ਦੱਸ ਦੇਈਏ ਕਿ ਮੌਜੂਦਾ ਸਮੇਂ ‘ਚ ਜੇਤੂਆਂ ਨੂੰ 1.1 ਮਿਲੀਅਨ ਡਾਲਰ ਦਾ ਇਨਾਮ ਦਿੱਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।

ਜੇਤੂਆਂ ਨੂੰ ਇਨਾਮ ਵਜੋਂ ਕੀ ਮਿਲਦਾ ਹੈ?

ਦਰਅਸਲ, ਨੋਬਲ ਪੁਰਸਕਾਰ ਜੇਤੂਆਂ ਨੂੰ ਤਿੰਨ ਚੀਜ਼ਾਂ ਨਾਲ ਸਨਮਾਨਿਤ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇੱਕ ਨੋਬਲ ਡਿਪਲੋਮਾ, ਇੱਕ ਨੋਬਲ ਮੈਡਲ ਅਤੇ ਇਨਾਮ ਦੀ ਰਕਮ ਦੱਸਦਾ ਇੱਕ ਦਸਤਾਵੇਜ਼। ਉੱਘੇ ਸਵੀਡਿਸ਼ ਅਤੇ ਨਾਰਵੇਜੀਅਨ ਚਿੱਤਰਕਾਰ ਮੈਡਲ ਅਤੇ ਡਿਪਲੋਮੇ ਬਣਾਉਂਦੇ ਹਨ। ਫਰਵਰੀ 2021 ਤੱਕ ਕੁੱਲ 603 ਪੁਰਸਕਾਰ ਦਿੱਤੇ ਗਏ ਹਨ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਅਰਥ ਸ਼ਾਸਤਰ ਵਿੱਚ ਪੁਰਸਕਾਰ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ। ਹੁਣ ਤੱਕ 28 ਸੰਸਥਾਵਾਂ ਅਤੇ ਕੁੱਲ 962 ਲੋਕ ਇਹ ਪੁਰਸਕਾਰ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰ ਚੁੱਕੇ ਹਨ। 930 ਵਿਅਕਤੀਆਂ ਅਤੇ 25 ਵੱਖ-ਵੱਖ ਸੰਸਥਾਵਾਂ ਨੇ ਇਹ ਸਨਮਾਨ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤਾ ਹੈ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਕੁਝ ਨੂੰ ਇਹ ਸਨਮਾਨ ਇੱਕ ਤੋਂ ਵੱਧ ਵਾਰ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੋਇਆ ਹੈ।

1901 ਤੋਂ ਹੁਣ ਤੱਕ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਖੇਤਰਾਂ ਦੀਆਂ 57 ਔਰਤਾਂ ਨੂੰ ਇਹ ਐਵਾਰਡ ਦਿੱਤਾ ਜਾ ਚੁੱਕਾ ਹੈ। ਪਹਿਲੀ ਮਹਿਲਾ ਨੋਬਲ ਪੁਰਸਕਾਰ ਜੇਤੂ ਮੈਰੀ ਕਿਊਰੀ ਸੀ। ਉਹ ਇਕਲੌਤੀ ਔਰਤ ਸੀ ਜਿਸ ਨੂੰ ਦੋ ਵਾਰ ਨੋਬਲ ਪੁਰਸਕਾਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।